De afspraak VRT
https://www.vrt.be/vrtmax/a-z/de-afspraak/2025/de-afspraak-d20250402/
Bron VRT - audio: https://vlaamsemagistraten.allsync.com/s/jtmPMMZgka2pRyx
Nina Van Eeckhaut
geeft toelichting bij het vonnis over de verkrachting.
Lees deze zeer genuanceerde en duidelijke toelichting,
maar eigenlijk had daar een magistraat moeten zitten.
Dank je wel, alleszins. Meester Van Eekhout. Ik kom naar u.
We gaan eerst even naar een filmpje kijken. Het gaat over
die golf van verontwaardiging die momenteel over Vlaanderen rolt. Aanleiding is
een verkrachtingszaak...
...waarin een jongeman, student geneeskunde...
...veroordeeld, schuldig bevonden is aan verkrachting... ...maar opschorting
van straf heeft gekregen. De verontwaardiging en de exponent daarvan op dit
moment... ...is C.N. Elisabeth Lucie Baten. U moet eens kijken naar het
volgende filmpje.
Dat is intussen meer dan, hou u vast, twee miljoen keer
bekeken.
[Spreker 5]
Professor, mag ik iets vragen? Die casus die jij van in
2025... ...ik begrijp die niet zo goed. Dus hier staat dat een man schuldig
bevonden is aan verkrachting van een vrouw... ...maar geen straf gekregen
heeft. Daar moet iets niet aan kloppen aan jullie taalgewijze.
Ik zou denken dat er ofwel voor dat woordje schuldig...
...een niet moet staan... ...ofwel dat het woordje geen voor straf weg moet. Ah
nee. Maar, er ontbreken wel woorden, zegt u? Dus de zin is eigenlijk?
Een student geneeskunde van 24 jaar... ...is schuldig
bevonden aan verkrachting van een vrouw... ...maar hij is zo getalenteerd en
geëngageerd...
...en hij wil daar alleen maar helpen. En hij is zelfs
gestopt toen hij moe was en hij is nog jong. En hij heeft nog geen strafblad en
als hij gestraft wordt...
...kan hij zijn specialisatie niet afmaken. En dat zou toch
zonde zijn? Dus hij heeft geen straf gekregen.
[Spreker 2]
Een beetje een vrije vertaling van wat er in het vonnis
staat. Meester Van Eekhout... ...vooral de duidelijkheid niet betrokken in deze
zaak...
...maar wel, als ik dat zo mag zeggen... ...gezegend met een
hele hoop ervaring in dergelijke zaken ook. Zometeen de feiten, maar eerst even
de verontwaardiging...
...die momenteel leeft. En het is wel wat. Morgen ook
trouwens een manifestatie in Leuven...
...om te protesteren tegen die uitspraak van de rechter...
...en de motivering daarvan. Begrijpelijk?
[Spreker 1]
In zekere zin begrijpelijk... ...omdat de gunst van de
opschotting... ...de grootste gunst die een rechter kan geven. En als dat niet
goed gekaderd wordt... ...dan lijkt dat natuurlijk totaal niet in verhouding...
...met de ernst van de gepleegde feiten. Dus het is aan justitie, denk ik, om
dat wat duidelijker te kaderen. Ook voor de media is daar wel een rol
weggelegd. Volkswoede beangstigt mij altijd een beetje.
Het kan zeer gevaarlijk worden. Dat heeft de geschiedenis
ons geleerd. Het is ook jammer dat het vertrouwen in justitie...
...dan opnieuw een deuk ligt krijgen... ...terwijl we er
toch moeten van uitgaan... ...dat een rechter in eer en geweten...
...alles afweegt... ...en ook tegen de stroom moet durven
inroeien. Als een rechter op het ogenblik dat hij zijn vonnis maakt...
...rekening moet houden met de maatschappelijke beroering...
...die dat al of niet zal veroorzaken... ...dan is hij niet meer vrij en
onafhankelijk.
[Spreker 2]
Dat wordt op dit moment dus enorm in twijfel getrokken. Dan
is de vraag hoe dat komt. Laat ons dat eens van dichtbij bekijken.
Eerst even waarover dit gaat. Niet over de schuldvraag...
...want die jongman heeft, laat ons zeggen, bekend...
...een avondje uit, ze hadden contact al gehad... ...ze
hadden gekust onderweg naar het kot en dergelijke... ...te veel gedronken
allebei...
...wakker geworden en dan besefte de jonge dame... ...er
zijn dingen gebeurd die ik helemaal niet wilde. Dit gaat over de strafmaat.
Opschorting van straf heeft hij gekregen... ...terwijl de
strafwet voorziet... ...minimaal als het over verkrachting gaat...
...zes maanden cel, maximum tien jaar. Dat ligt natuurlijk
wel heel ver uit elkaar.
[Spreker 1]
Dat is de vork waar dat rechter over beschikt. Hij kan met
verschillende dingen rekening houden. Niemand zegt ook dat het een onwettige
straf is.
De rechter kon perfect een opschorting geven... ...als hij
vond dat de feiten in concreto niet strafbaar waren... ...met meer dan vijf
jaar gevangenisstraf. Hij kan met een heleboel dingen rekening houden. Hij
heeft dat ook gedaan. Het valt op dat de luidste roepers altijd deze zijn...
...die niet gehinderd zijn door al te veel dossierkennis.
Een tegensprekelijk debat tussen partijen... ...die over elk detail van het
dossier beschikken...
...zorgt niet alleen voor waarheidsvinding... ...maar ook
ervoor dat je een vonnis beter kunt kaderen en begrijpen. Ik denk dat dat zo
belangrijk is.
Het is een schitterend filmpje en ze doet dat zeer goed.
Maar je ziet wel dat ze het vonnis zelf niet gelezen heeft.
[Spreker 3]
Je hebt manco van justitie dat men zeer slecht
communiceert... ...en dat mensen alleen horen geëngageerd, getalenteerd.
[Spreker 1]
Dan denk je van oei, wat is dat? Op die sociale media zou er
moeten worden ingespeeld. Ik denk dat justitie daar een beetje achterloopt.
Dat het een beetje zou moeten gekaderd worden. Het is de
grootste gunst die je kunt geven... ...maar de wetgever heeft dat wel
voorzien...
...en maakt het mogelijk ook voor verkrachtingen. Hoe
ernstiger de feiten... ...hoe omzichtiger de rechtbank er natuurlijk mee moet
omgaan...
...maar ze kunnen alles in de weegschaal leggen. Het blijft
ook een schuldigverklaring.
[Spreker 2]
Zeker. Misschien heeft het daar in de eerste plaats mee te
maken. Laat ons dat eens bekijken.
Die motivering van de rechter, daar staat onder meer in.
Want dat is niet het enige. Het is niet daarom dat hij opschorting van straf
krijgt.
Maar er staat wel onder meer in... ...een jongman heeft een
gunstige persoonlijkheid, is getalenteerd... ...en ook een geëngageerde
persoonlijkheid. Dat is één element dat in het vonnis staat. Ik wil even de
Vlaamse minister van Justitie laten horen. Hij heeft enkele vragen erover
gekregen...
...en heeft die ook beantwoord in het Vlaams parlement.
[Spreker 6]
Elk woord heeft wel een betekenis. En daar moet, denk ik
wel, de magistratuur van vandaag... ...toch wel over nadenken. Van wat dat men
schrijft, wat dat men zegt. Men zegt inderdaad... ...er zijn grenzen
overschreden, is schuldig bevonden...
...maar gelet op het feit van beloftevol en succesvol...
...en ik weet niet wat allemaal. Ja, dan redeneert je als burger...
...maar ja, stel dat ik een arbeider zou zijn geweest...
...dan kreeg ik een andere straf. Dan komt het wel op mijn strafregister.
[Spreker 1]
Ja, dat is jammer, want dat is helemaal de bedoeling niet
natuurlijk. En dat speelt hier ook niet echt. Dus de wetgever heeft op het
ogenblik...
...dat hij die figuur van die opschorting in het leven
geroepen heeft... ...wat alweer vele decennia geleden is... ...gezegd van,
kijk, je kan dat doen...
...als de desocialisering van de beklaagde anders dreigt.
Als de beklaagde dreigt gebrandmerkt te worden... ...door de strafmaat en alle
gevoren die daar voor hem uit voortvloeien. Maar dat betekent niet... ...dat de
ene beter zou behandeld worden dan de andere. Maar is het dan verstandig om...
[Spreker 4]
Je kan die verontwaardiging wel begrijpen bij de burger.
[Spreker 2]
Waardoor?
[Spreker 4]
Dat je als samenleving het signaal geeft... ...als je een
verkrachting onbestraft laat. Wat zegt dat over je moreel kompas als
samenleving?
Ondanks de omstandigheden. Ik heb het vonnis ook niet
gelezen. Het was een heel drukke beursdag, dus dat zeg ik er bij.
Maar ik kan me niet voorstellen... Die jonge dame in
kwestie... ...zal mogelijk ook erg getalenteerd en geëngageerd geweest zijn. Ik
vind dat er wordt voorbijgegaan aan de waarde die je als samenleving toekent...
...aan de integriteit en de eerbaarheid van een vrouw... ...die op dat moment
verkracht wordt. Ik hoor ook weinig over een potentiële verzwarende
omstandigheid. Die man was wel gynaecoloog. Mij lijkt dat eerder verzwarend dan
verliefdend.
Die voert onderzoeksdaden uit bij vrouwen. Iedereen die al
op een onderzoekstafel heeft gelegen... ...weet dat dat kwetsbare momenten
zijn. Mij lijkt dat eerder... Ik ben geen jurist, dus...
[Spreker 1]
Verzwarende omstandigheden moeten in de wet omschreven zijn.
Je kunt niet zomaar een verzwarende omstandigheid uit je hoed toveren. De
rechter zou wel kunnen zeggen...
Je hebt bewezen dat je weinig normbestef hebt... ...dat je
de grenzen niet respecteert.
[Spreker 4]
Een categorie waar je het wel zou kunnen hebben. Waar je
volgens de hoogste morele standaard...
[Spreker 1]
Omdat je per definitie intieme handelingen stelt... ...bij
een vrouw die op dat moment kwetsbaar is. Daar ben ik het niet eens.
Dat had de rechter ook in de weegschaal kunnen leggen. Maar
hier gaat het niet over de gedachte dat het slachtoffer niet getalenteerd zou
zijn. De rechtbank herkent expliciet het leed dat is toegebracht.
De verwoestende impact van een verkrachting op een
slachtoffer... ...wordt niet onderschat.
[Spreker 4]
Maar het uitblijven van een straf zal de perceptie wekken...
[Spreker 1]
Dat is de perceptie. Bij het slachtoffer zelf heerst die
perceptie niet. Het slachtoffer heeft trouwens geen stem in het debat over de
strafmaat.
Het slachtoffer heeft daar geen stem in.
[Spreker 4]
Ik vind het kwalijk als we dat onbestraft laten.
[Spreker 2]
Hoe belangrijk is de stem van het slachtoffer hier? Er is
net nog een communique uitgestuurd vanuit de advocaten van het slachtoffer.
Waarin zij ook stelt van meteen na die uitspraak...
Ik zit met een gevoel van opluchting. De bezorgdheid was dat
hij zijn opleiding zou kunnen voortzetten. Dat is nu de KU Leuven en de UZ
hebben dat op z'n minst onhold gezegd.
Ze heeft nooit om een zware bestraffing geraakt. En de steun
die ze ervaart raakt haar diep. Vraagt ook dat de rust en de sereniteit kunnen
weerkeren.
En wij en heel de maatschappij staat op z'n kop. En dat
meisje zegt, die dingen moeten we daar ook niet naar doen.
[Spreker 1]
Op den duur wordt zij ook opgejut. Ze krijgt het gevoel, als
ik geen moord en brand schreeuw over deze uitkomst... ben ik precies geen
volwaardig slachtoffer.
Ben ik wel een goed slachtoffer? Dat is niet de boodschap
die je mag uitdraaien. Ik vind dat de media daar een belangrijke rol in speelt.
Dit genereert nu heel veel aandacht. Maar elke dag opnieuw
krijgen bouwvakkers en arbeiders... de gunst van de opschorting toegekend in
alle luwte.
Geen haan die ernaar kraait.
[Spreker 3]
Dat gebeurt elke dag. Justitie moet beter communiceren
daarover. En je had ook die zaak met Le Pen maandag.
[Spreker 2]
Mag ik even, Björn? Want je bent ook hoofdredacteur geweest.
Moeten wij ook opletten met onze titels?
Zeker. Want je leest op een bepaald moment... schuldig
verklaard, krijgt opschorting van straf...
en dan staan die dingen erbij van gunstige persoonlijkheid,
getalenteerd. Maar de rest van dat vonnis staat er niet bij vermeld. Dat is
onze kop die wij maken.
[Spreker 3]
Ons motto zou altijd moeten zijn het omarmen van
complexiteit. Dat de dingen niet simpel zijn en niet zwart-wit. En we gaan soms
te veel mee in zwart-witte dingen.
En daardoor creëren we mee een soort klimaat... waarbij een
soort hysterie ontstaat. Waarbij een soort volkswoede ontstaat.
En dat we niet alle omstandigheden weten. Dus ik denk dat we
moeten uitgebreider duiden en zeggen... wat is hier exact gebeurd?
Je hebt dat gedaan in het begin. En de omstandigheden
schetsen. Want een verhaal is altijd meer dan zwart-wit.
En niet alleen maar de uitkomst zien. Hetzelfde met Le Pen.
Er werd gezegd dat de rechter haar politieke toekomst tegenhoudt.
Ja, maar die rechter kon... Als iemand veroordeeld wordt
voor fraude en oplichting... was een deel van de straf dat je voor vijf jaar
geen kandidaat meer kunt zijn...
en geen politieke rechten hebt. Dat is niet de rechter die
dat eventjes subjectief beslist. Dus ik ga dat erbij doen als een soort
politiek motief.
[Spreker 1]
Haar kritiek ging over het feit dat haar beroep niet
schorsend was. Terwijl een hoger beroep normaal de straf in al zijn aspecten
schorst. Ik dacht dat dat de insteek was.
[Spreker 2]
Goed, maar dit... Complexiteit, nuance... Als ik het goed
begrijp wat jij zegt...
krijgt het slachtoffer ook te zien wat er allemaal gebeurt?
[Spreker 1]
En heeft het gevoel... Oei, voldoe ik wel aan dat beeld van
een slachtoffer? En dat is toch een gevaarlijke evolutie?
Wat mensen zich nog altijd voorstellen bij een
verkrachting... is dat fameuze beeld van een man die van achter de bosjes
tevoorschijn springt... en een meisje of een vrouw van haar fiets sleurt.
Dat is maar een heel klein percentage. De meeste
verkrachtingen gebeuren door iemand die je vertrouwt. Het is iemand die je
vertrouwt.
[Spreker 3]
Of in het context... Is dat het niet? Dat er zoveel
verkrachtingen zijn...
en die vaak niet zwaar gestraft worden... en dat dit de
uitkomst is? Een soort volkswoede die nu naar boven komt?
Daarover?
[Spreker 4]
Ja, ik denk dat dit voor heel veel slachtoffers...
[Spreker 1]
Die slachtoffers weten zelf ook... Ik ga niet zeggen dat er
een hiërarchie is. Maar iedereen heeft zijn eigen situatie.
Hij heeft zijn eigen individuele geval. Zijn eigen
kwetsbaarheid. Ook zijn eigen manier om daarmee om te gaan.
En hier... Je hebt het daar juist wel wat geschetst. En ik
vergoelijk niks.
Hij heeft het ook toegegeven. Hij heeft het ook erkend. Hij
heeft gezegd dat hij niet in staat was om toestemming te geven.
Dat is de erkenning waar een slachtoffer vaak naar op zoek
is.
[Spreker 2]
Maar zou dat ook niet moeten gecommuniceerd worden door het
gerecht? Bijvoorbeeld de boodschap, wat ik een heel belangrijke boodschap vind
zelf. Als iemand te veel gedronken heeft, dan kan je geen toestemming geven.
[Spreker 1]
Ja, er zou dringend een sensibiliseringscampagne mogen
komen. Daar heb je honderd procent gelijk in. En als je te dronken bent om neen
te zeggen...
en je bent ook te dronken om niet uit te zijn...
[Spreker 5]
en vice versa. Dat gaat niet.
[Spreker 1]
En daar moet er eigenlijk een sensibilisering komen. Dat de
bevolking zich dat realiseert. Maar het is ook...
[Spreker 3]
Als je technisch een verkrachter bent... komt dat ook niet
voor uit het feit dat die jongen... in opleiding was om gynekoloog te worden.
Dat dat nog meer schokt. Het gaat hier over een
verkrachtingszaak. En die man gaat gynekoloog worden.
Dat die rechter gedacht heeft... Als ik hem nu veroordeel,
dan is zijn carrière inderdaad omzeep. Zou hij dat ook gedaan hebben voor
iemand die geen gynekoloog zou hebben?
[Spreker 1]
Maar het is geen klassejustitie als een rechter... een
rekening houdt met de gedachte... dan een bouwvakker pak weg...
zijn potentiële werkgever misschien minder belang hecht...
aan een blanco strafrechtelijk verleden... dan de potentiële werkgever van de
gynekoloog...
van wie we inderdaad een onberespelijke moraliteit
verwachten. Dus dat is geen klassejustitie. Dat is eigenlijk een toepassing van
de wet.
Maar ik begrijp wel dat je zegt... het omgekeerde had ook
gebeurd. Ik wil je nu nog één ding voorleggen.
[Spreker 2]
Ik denk net voor we naar deze studio kwamen... heeft
ACIDS... in hun verleden al een beetje als opperrechter naar buiten gekomen...
door mensen te exposen via sociale media... heeft dat nu
opnieuw met deze dader gedaan. Hij heeft zijn foto laten zien...
zijn naam laten zien, telefoonnummer... ook waar hij werkt.
Hoe kijken we daarnaar?
Is dat wat je krijgt als justitie?
[Spreker 1]
Hij geeft blijk van onverbeterlijkheid ook. Hij doet dit dus
gewoon opnieuw. Hij heeft ook geen voorwaardelijke straf geriskeerd...
en nu de facto naar de gevangenis te moeten trouwens. Zullen
ze hem ook meteen sturen? Ik vraag me af of iedereen dan ook verontwaardigd zal
zijn...
over het feit dat er geen effectieve bestraffing zal volgen.
Terwijl wat hij nu doet is levensgevaarlijk. Dat is het equivalent van mensen
met fakkels en hooivorken
naar de hut van de dorpsbewoner te sturen... die zich
misdragen heeft. De rechtbank heeft geoordeeld.
Je mag daar kritiek op hebben in een rechtsstaat... maar je
moet dat ook respecteren. Wat hij doet is zeer gevaarlijk.
Er zal geen effectieve bestraffing volgen... maar het is wel
erg dat hij blijkgeeft van onverbeterlijkheid.
[Spreker 2]
Ik vind het schandalig. Er wordt nog een opvallende strijd
tussen de advocaten. Want als ik me niet vergis...
is de dader hier in kwestie... door meester Van
Steenbrugge... die op hetzelfde kantoor zit...
dat zal onder advocaten ook een interessante materie zijn.
[Spreker 1]
Ik durf er niet over uit te spreken... maar het lijkt me
niet evident. Goed.
De vraag is of je Acid kunt coachen... voordat je die
jongeman helpt onder controle.
[Spreker 3]
Overal online is er een soort explosie geweest in deze
zaak... die ver buiten de oevers van het aanvaardbare treedt.
[Spreker 1]
Waardoor de doel dat de rechter verhoogde... het voorkomen
van de desocialisering van de beklaagde... compleet voorbijgestreefd is.
Want een grotere schandpaal kan er niet bestaan... dan
degene wat er nu aan genageld is.
[Spreker 2]
Wij zullen beter duiden of zo goed mogelijk dat proberen te
brengen... met de nodige nuances die moeten. En de justitie mag een beetje
beter communiceren.
[Spreker 1]
Er is zeker ook een rol weggelegd.
[Spreker 2]
Oké. We maken een sprongetje, meneer Van Bladel. Want u
heeft dit fijne boek geschreven.
Maar we gaan de aanleiding van vandaag... want vooraan op de
voorpagina van de Standaard... de nieuwste plannen van Vladimir Poetin.
Ik zou deze dagen niet graag in Rusland... vader of moeder
van een twintigjarige zijn.
