Uitleg in eenvoudige bewoordingen van het arrest van het Hof van Beroep te Gent over de zaak "Schild & Vrienden"

 Bron: uittreksel uit arrest Hof van Beroep Gent.

Opgelet dit is een samenvatting met AI.

Het arrest is nog niet definitief omdat beroep in cassatie werd aangekondigd

Dit gaat over de rechtszaak van "Schild & Vrienden", een groep rondom D. Ze werden aangeklaagd omdat ze volgens het Openbaar Ministerie (OM) en een paar slachtoffers, dingen deden die niet door de beugel kunnen.

Wat is er gebeurd? De feiten.

Het begon allemaal met een reportage van het programma Pano op de VRT op 5 september 2018. Deze reportage liet zien dat Schild & Vrienden een soort "twee gezichten" had:

• De buitenkant: Ze deden alsof ze opkwamen voor Vlaamse familiewaarden en waren tegen linkse partijen.
• De verborgen kant: Via geheime chatgroepen op Facebook en Discord deelden ze racistische plaatjes, filmpjes en teksten. Er werd in die groepen gedweept met Hitler en de nazi's, en er werden grappen gemaakt over de Holocaust. Ook waren er foto's van wapens en werd er gesproken over "Schild & Vriend-brigades" die buitenlanders zouden opwachten bij de trein. D zelf stuurde berichten zoals "De dag van het geweld komt nog wel hoor".

Na de reportage begon het gerechtelijk onderzoek.

• De politie kreeg de chatgegevens van de Discordgroep (minstens 163 leden en 19 actieve kanalen, zoals "meme-factory") en de Facebookgroep (minstens 750 leden). D was de "Eindbaas" op Discord en de oprichter/beheerder van de Facebookgroep.
• Experts (Nobot) bevestigden dat de Discord-data echt waren en dat D de persoon achter de "D" gebruiker was. Ze konden de Facebook-data niet op dezelfde manier checken zonder hulp van Facebook zelf.
• De beklaagden (D, S, O, A, W, G) werden verhoord. Sommigen gaven toe, anderen ontkenden of zeiden dat het "maar om te lachen" was. D zelf ontkende eerst alles, maar gaf later toe dat hij een Discord-account had, hoewel hij zei dat hij de inhoud niet kende.

Waarover klaagden de beklaagden? En wat zei de rechter daarvan?

De advocaten van de beklaagden probeerden de zaak op allerlei manieren te laten stoppen of het bewijs ongeldig te laten verklaren. Hier zijn de belangrijkste argumenten en de reactie van de rechter:

• "De aanklachten zijn onduidelijk!" (Exceptio obscurri libelli): D zei dat hij niet wist waar hij zich precies tegen moest verdedigen.
• Rechter zegt: Nee, dat klopt niet. Met de aanklacht zelf, de dossierstukken en de uitgebreide uitleg van het OM, wist D precies waar het over ging.
• "Het dossier is niet compleet!"
• Rechter zegt: Ook niet waar. Er zijn later stukken toegevoegd, maar die waren beschikbaar voor iedereen om in te zien.
• "De rechtbank is verkeerd samengesteld en de rechters zijn partijdig!"
• Rechter zegt: Dit argument is al eerder afgewezen en kan niet opnieuw worden aangevochten. Rechters worden als onafhankelijk en onpartijdig beschouwd, tenzij het tegendeel bewezen wordt. Er was geen schending van de regels.
• "We konden het bewijs niet goed bekijken!"
• Rechter zegt: Wel kon. Hoewel het misschien moeilijk was op de computer bij de rechtbank, hebben D en zijn advocaten de digitale bewijsstukken uitgebreid kunnen inzien bij de federale politie.
• "De huiszoeking bij de VRT was illegaal!" (omdat de VRT vooraf was ingelicht en de journalist T werd verhoord).
• Rechter zegt: De huiszoeking was helemaal legaal. Het is niet gek om van tevoren contact op te nemen met iemand bij wie je een huiszoeking doet, zeker als die persoon (zoals de VRT) niet het doelwit is van het onderzoek. Bovendien mogen journalisten hun bronnen beschermen, dus de rechter hoefde T niet te vragen hoe hij aan de informatie kwam.
• "Het bewijs is illegaal verkregen door hacking/afluisteren!" (D beweerde dat VRT-journalisten inloggegevens van een lid gebruikten, wat hacking zou zijn).
• Rechter zegt: Er zijn twee mogelijkheden: of het lid (V) gaf de data zelf direct aan de VRT, of de VRT-journalisten gebruikten V's inloggegevens. Als ze V's inloggegevens gebruikten, zou het hacking kunnen zijn, zelfs met toestemming van V, omdat de journalisten geen officiële toegang hadden van de groepsbeheerders.
• Maar zelfs als het bewijs onregelmatig is verkregen (de "Antigoon doctrine"), hoeft het niet te worden uitgesloten. Dat gebeurt alleen als de betrouwbaarheid van het bewijs is aangetast of als het recht op een eerlijk proces in gevaar komt.
• Rechter zegt: In dit geval is het bewijs betrouwbaar. De inhoud is bevestigd door experts en andere leden. Bovendien waren het de VRT-journalisten die de data verzamelden, niet de politie of onderzoeksrechter. En, heel belangrijk: de ernst van de misdrijven (racisme, haatzaaierij) weegt veel zwaarder dan de eventuele onregelmatigheid bij het verzamelen van het bewijs. Het zou buiten proportie zijn om het bewijs daarom te negeren.
• "De expertverslagen zijn ongeldig!" D beweerde dat het verslag van Textgain ongeldig was (omdat de expert moest bepalen of inhoud strafbaar was) en dat van Nobot (wegens verkeerde eedaflegging).
• Rechter zegt: Het verslag van Textgain is inderdaad ongeldig verklaard omdat de vraag (bepalen of iets strafbaar is) een taak van de rechter is, niet van een expert.
• Het verslag van Nobot is wel geldig; de eed werd op het juiste moment afgelegd.
• "De zaak heeft te lang geduurd!" (Overschrijding redelijke termijn):.
• Rechter zegt: Ja, er is enigszins te veel tijd verstreken (6 tot 6,5 jaar). Dit heeft geen invloed op de geldigheid van de aanklacht of het bewijs, maar het wordt wel meegenomen bij het bepalen van de straf.
• "Mijn verdedigingsrechten zijn geschonden in de eerste zaak!" (O kon niet aanwezig zijn wegens ziekte).
• Rechter zegt: Dat doet er niet toe voor deze zaak, want in hoger beroep wordt de hele zaak opnieuw bekeken, en O heeft hier wel de kans gehad om zich te verdedigen.

Waarvoor zijn ze schuldig bevonden? De aanklachten.

De rechter heeft gekeken naar de inhoud van de chatgroepen en andere bewijzen, en kwam tot de volgende conclusies voor de beklaagden:

• Aanklacht I: Lid zijn van of meewerken aan een groep die discriminatie verkondigt (Anti-Racisme Wet)
• Schild & Vrienden was echt een georganiseerde groep, met een structuur, doelen en zelfs rangen ("Eindbaas").
• Ze verspreidden voortdurend discriminatie en racisme, vooral via de geheime Facebook- en Discordgroepen.
• Voorbeelden van wat er werd gedeeld: extreem beledigende moppen over mensen van Afrikaanse afkomst (Somaliërs, Ethiopiërs, "nikkers"), Marokkanen ("makakken"), en Joden (Holocaust-grappen over ovens, zeep, concentratiekampen). Er waren ook memes met teksten die aanzetten tot haat, zoals "Racisme is een misdrijf en misdrijven zijn voor zwarte mensen" of "handjes kappen Kongo is van ons".
• De rechter benadrukt dat deze "humor" een middel was om een haatdragende boodschap te verspreiden, wat ook bleek uit de term "memetic warfare".
• Er waren ook directe uitingen van haat en aanzetten tot geweld, zoals oproepen om "Marokkanen die spel zoeken tegen blanken kapot te slaan". D sprak over "de dag van het geweld" en adviseerde om met vuurwapens te leren omgaan.
• Uit een inschrijfformulier voor een "zomeruniversiteit" van S&V bleek dat 14 van de 41 deelnemers, waaronder D, kozen voor "extreem-rechts (we smijten ze uit helicopters)".
• Alle beklaagden (D, S, O, A, W, G) wisten hiervan en werkten hieraan mee. D was de leider, oprichter en beheerder; S en O waren moderatoren.
• Alle zes beklaagden (D, S, O, A, W, G) werden schuldig bevonden aan deze aanklacht als dader.
• Aanklacht A: Aanzetten tot discriminatie, segregatie, haat of geweld (Anti-Racisme Wet)
• Dit betekent anderen aansporen om te discrimineren, te haten of geweld te gebruiken.
• D stuurde zelf veel haatberichten (bijvoorbeeld over "rapefugees," "Afrikanen hebben niets bereikt," en "handjes kappen Kongo is van ons") en spoorde anderen aan om dergelijke memes te maken.
• O zette aan tot wapengebruik tegen buitenlanders die LS lastigvielen, en plaatste de "Jood/negerjood"-mop.
• W plaatste memes die aanzetten tot haat en geweld (bijvoorbeeld over raciale relaties, "aangespoeld vuil" over een vluchtelingenkind, en "Kongo is van ons").
• G plaatste memes die zwarten denigreerden en een vluchtelingenkind als "aangespoeld vuil" bestempelden.
• De rechter herhaalde dat hun claims van "humor" ongeloofwaardig waren, gezien de bredere context van "memetic warfare".
• D, O, W en G werden schuldig bevonden aan deze aanklacht als dader. D werd ook schuldig bevonden als mededader omdat hij de platforms ter beschikking stelde en de racistische content liet circuleren.
• Aanklacht B: Negationisme (ontkennen, minimaliseren, rechtvaardigen of goedkeuren van de Holocaust)
• "Schromelijk minimaliseren" betekent op een zeer grove en beledigende manier de wreedheden bagatelliseren.
• Hoewel D zelf geen negationistische berichten stuurde, wist hij wel dat deze in de groepen circuleerden (hij vreesde dat journalisten "memes over de Holocaust en Auschwitz" zouden vinden). Hij stelde de platforms ter beschikking en verwijderde de content niet.
• S plaatste een meme over een personage uit "American History X" die een neo-nazi wordt na "S&V" training. Op zijn computer werden Nazi-gerelateerde audiobestanden en zoektermen gevonden ("Hitler speaks about the jews", "SS Song", "Nazi vlaggen").
• O stuurde de "Jood/negerjood"-mop.
• A plaatste memes over Hitler en de Holocaust, waaronder een met "6.000.000 kills, 1 death" en een met een hakenkruis. Op zijn telefoon werden afbeeldingen met "White power" en hakenkruizen gevonden.
• G plaatste een meme over een "Joodse Rolex" die een gasmeter voorstelt.
• De rechter oordeelde dat deze berichten de Holocaust op een grove en beledigende manier minimaliseren. De "humor" verklaringen werden opnieuw afgewezen.
• D werd schuldig bevonden als mededader, en S, O, A en G werden schuldig bevonden als dader aan deze aanklacht.
• Aanklacht H: Verspreiden van ideeën gebaseerd op rassuperioriteit of rassenhaat (Anti-Racisme Wet)
• Hierbij gaat het om de wil om haat aan te wakkeren of te streven naar een discriminerend beleid.
• De inhoud van de berichten van D, O, A, W en G (vergelijkbaar met aanklacht A) uitten minachting en haat, en toonden de overtuiging van de minderwaardigheid van niet-witte personen.
• Bij D werden audio-opnames gevonden van een witte nationalistische groepering, wat zijn overtuiging in "witte superioriteit" bevestigde. Bij A werd een afbeelding gevonden die "waardeloze negers" als slachtoffers van wapengeweld noemde.
• De "humor" claim werd ook hier weerlegd.
• D, O, W, A en G werden schuldig bevonden aan deze aanklacht als dader. D ook als mededader.
• Aanklacht D: Te koop aanbieden/verkoop van een verboden wapen (pepperspray)
• Deze aanklacht was alleen tegen D.
• D had op Discord herhaaldelijk pepperspray te koop aangeboden.
• D werd schuldig bevonden aan deze aanklacht als dader.

Welke straffen kregen ze?

De rechter vond de misdrijven zeer ernstig, omdat ze bijdroegen aan onverdraagzaamheid en haat in de samenleving, en de rechten van anderen negeerden. De "twee gezichten"-strategie van Schild & Vrienden (Vlaamse identiteit versterken aan de buitenkant, haat verspreiden aan de binnenkant) werd zwaar gewogen.

Vanwege de overschrijding van de "redelijke termijn" (de lange duur van de procedure), werden de straffen gemilderd.

• D (de leider): Had de grootste rol.
• Kreeg 12 maanden gevangenisstraf met uitstel (wat betekent dat hij niet de gevangenis in hoeft, tenzij hij binnen 3 jaar opnieuw in de fout gaat).
• En een effectieve boete van 200 euro (verhoogd met 70 deciemen, wat neerkomt op 1.600 euro). De boete moet hij wel betalen.
• S: Speelde een belangrijke rol.
• Kreeg 80 uur werkstraf.
• En een effectieve boete van 200 euro (1.600 euro).
• O: Verloor zijn baan door de zaak.
• Kreeg 60 uur werkstraf.
• En een effectieve boete van 200 euro (1.600 euro).
• A: Was jonger tijdens de feiten (19-20 jaar) en claimt spijt te hebben.
• Kreeg 3 maanden gevangenisstraf met uitstel (3 jaar proeftijd).
• En een effectieve boete van 200 euro (1.600 euro).
• W: Woont in het buitenland en kon geen werkstraf doen.
• Kreeg gewone opschorting (wat betekent dat de rechter wel vaststelt dat hij schuldig is, maar geen straf oplegt, tenzij hij binnen 3 jaar weer in de fout gaat). De rechter houdt rekening met zijn professionele toekomst en spijt.
• De aanklachten A en H voor W werden beperkt tot de periode 10 augustus 2018 t/m 1 september 2018.
• G:
• Kreeg 3 maanden gevangenisstraf met uitstel (3 jaar proeftijd).
• En een effectieve boete van 200 euro (1.600 euro).

Wat moeten ze betalen aan de slachtoffers? (Burgerlijke vorderingen)

De beklaagden moesten ook schadevergoeding betalen aan verschillende "burgerlijke partijen" (slachtoffers of organisaties die schade leden).

• BP nr. 1 (Kind van Holocaustoverlevenden):
• Kreeg 500 euro voor morele en materiële schade door de negationistische berichten. De rechter erkende dat hij een "transgenerationeel trauma" heeft door de ervaringen van zijn ouders in concentratiekampen, en dat deze berichten daar extra pijn bovenop deden.
• Alle schuldig bevonden beklaagden (D, S, O, A, G) zijn hoofdelijk aansprakelijk (wat betekent dat ze samen voor het hele bedrag verantwoordelijk zijn).
• Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia:
• Kreeg 500 euro voor morele schade, omdat de misdrijven van de beklaagden hun wettelijke taak om discriminatie te bestrijden, bemoeilijkten. Ze kregen geen vergoeding voor materiële schade omdat die niet duidelijk bewezen was.
• Alle beklaagden zijn hoofdelijk aansprakelijk.
• BP nr. 3 (Journalist met Marokkaanse achtergrond):
• Kreeg 1 euro (symbolisch bedrag) voor morele schade door gerichte haatberichten in de geheime groepen van Schild & Vrienden.
• Alleen D werd hiervoor verantwoordelijk gehouden als mededader.
• Universiteit Gent:
• Kreeg 500 euro voor reputatieschade, omdat D (als bestuurslid) zich schuldig had gemaakt aan haatmisdrijven, wat tot verontwaardiging en protest leidde.
• Vzw Liga voor Mensenrechten:
• Kreeg 1 euro (symbolisch bedrag) voor morele schade, omdat de misdrijven in strijd waren met hun missie om mensenrechten te verdedigen.
• Alle beklaagden zijn hoofdelijk aansprakelijk.

Kortom: De rechter heeft de "Schild & Vrienden"-zaak zeer serieus genomen. De beklaagden zijn veroordeeld voor racistische en haatzaaiende uitingen, negationisme en het in het geval van D, de handel in verboden wapens. De straffen zijn gemilderd vanwege de lange duur van de procedure, maar de boodschap van de rechter is duidelijk: dit soort gedrag wordt niet getolereerd, en humor is geen excuus voor het verspreiden van haat.