Bron: https://rechtspraak.ctrg.belgium.be/files/BC25-0016.pdf
Datum: 13 mei 2025 Bron: Beslissing van de beroepscommissie van de Centrale toezichtsraad voor het gevangeniswezen (CTRG), nr. BC/25-0016 Betreft: Beroep tegen de beslissing tot hernieuwing van het individueel bijzonder veiligheidsregime van een gedetineerde.
1. Samenvatting AI
Dit document bespreekt de beslissing van de beroepscommissie van de CTRG met betrekking tot het beroep ingesteld door een gedetineerde tegen de hernieuwing van haar individueel bijzonder veiligheidsregime. De beroepscommissie verklaart het beroep ontvankelijk en gegrond en vernietigt de beslissing tot hernieuwing. De voornaamste reden hiervoor is dat de geneesheer-psychiater zijn bevoegdheid heeft overschreden door advies te geven over de wenselijkheid en noodzaak van bepaalde regimebeperkingen in plaats van enkel de verenigbaarheid van het voorgestelde regime met de gezondheidstoestand van de gedetineerde te beoordelen.
2. Procedurele Achtergrond en Voorwerp van het Beroep
- Op 27 januari 2025 ontving de beroepscommissie een beroepschrift van de beroepsindienster tegen de beslissing van de directrice-generaal van de penitentiaire administratie van 20 januari 2025 tot hernieuwing van haar individueel bijzonder veiligheidsregime voor de periode van 22 januari 2025 tot en met 22 maart 2025.
- De beroepsindienster werd op 23 november 2024 onder een individueel bijzonder veiligheidsregime geplaatst. Een eerder beroep hiertegen werd niet-ontvankelijk verklaard (BC/24-0444).
- De directie van de gevangenis van Hasselt deed op 16 januari 2025 een voorstel tot hernieuwing van het regime. De directrice-generaal verlengde dit regime op 20 januari 2025.
3. Standpunten van de Partijen
3.1. Standpunt Beroepsindienster
De beroepsindienster voerde twaalf argumenten aan tegen de hernieuwing van haar regime:
- De hoorzitting was niet correct (gehouden in de deuropening van de cel, duurde slechts zeven minuten, geen communicatie met directie/advocaat).
- Zij is wederrechtelijk gedetineerd, omdat zij niet onder aanhoudingsmandaat staat en er geen rechterlijke uitspraak in kracht van gewijsde is. Zij beschouwt zich niet als gedetineerde in de zin van de Basiswet.
- De directie is wederrechtelijk benoemd en hun beslissingen (inclusief de verlenging van het regime) zijn nietig en valse stukken.
- Camerabeelden van een eerder incident tonen aan dat de zaak had moeten worden afgesloten en dat zij niet met een celdeur heeft gegooid en niet psychotisch is.
- De directie organiseert deze "gijzeling in een gijzeling" om haar als gewelddadig af te schilderen en geweld uit te lokken.
- Zij had geen consultatie met een arts of psychiater en weigerde de consultatie met een psychiater die eerder een volgens haar vals psychiatrisch verslag had opgesteld.
- De hoorzitting werd stopgezet toen zij haar moeder, haar vertrouwenspersoon, wilde bellen. Zij wilde de kans om haar vrijlating te bepleiten, een tafelbezoek en een pc met internet te krijgen.
- De Basiswet schendt artikel 237 Sw. door de wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht te verenigen in de gevangenisdirectie en het directoraat-generaal.
- De directrice-generaal is niet op de hoogte van de maatregel en gebruikt een gekopieerde handtekening.
- De directie is op de hoogte van benoemingsfraude bij magistraten/griffiers en voert valse rechterlijke beslissingen uit. Zij weigert aangifte te doen, hoewel dit verplicht is.
- Er is geen reden voor isolatie, uitsluiting van gemeenschappelijke activiteiten of het onthouden van scherpe voorwerpen.
- Zij maakt voorbehoud voor detentieschade.
3.2. Standpunt Directrice-generaal
De directrice-generaal stelde dat de beroepsindienster verontrustend en agressief gedrag vertoont vanuit een psychotisch gedragspatroon, wat een risico vormt voor de veiligheid van derden. Zij weerlegde de argumenten van de beroepsindienster:
- Er zijn geen specifieke locatie- of tijdsvoorwaarden voor een hoorzitting; deze werd beëindigd wegens onredelijk en agressief gedrag van de beroepsindienster. Een advocaat was aanwezig.
- Artikel 3 Basiswet heeft betrekking op de uitvoering van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen.
- Benoemingen vallen buiten haar bevoegdheid.
- Het argument over het agressie-incident verwijst naar een voorlopige maatregel waartegen de klachttermijn is verstreken. De hernieuwing is gebaseerd op recent gedrag.
- Het oordelen over schuld/onschuld is de bevoegdheid van de rechterlijke macht.
- De beroepsindienster heeft het recht om een consult te weigeren, maar dit ontslaat de arts niet van zijn plicht een psycho-medisch verslag op te maken.
- Het verslag van de hoorzitting toont aan dat deze werd beëindigd wegens onredelijk gedrag. De manier waarop de moeder als vertrouwenspersoon werd aangesteld strookt niet met de procedure.
- De beroepsindienster preciseert niet welke bepaling van de Basiswet in strijd is met artikel 237 Sw. Dit artikel is niet van toepassing op de directeur/directrice-generaal en er is geen bewijs van concrete en persoonlijke belangen.
- Zij is op de hoogte van en verantwoordelijk voor elk stuk dat door haar wordt ondertekend, ongeacht de methode.
- Het regime maakt deelname aan gemeenschappelijke activiteiten onmogelijk wegens een verhoogd risico op agressie, bevestigd door de geneesheer-psychiater.
- De beslissing over een pc op cel is de bevoegdheid van de lokale directie (Ministeriële Omzendbrief nr. 1811).
4. Beoordeling van het Beroep door de Beroepscommissie
4.1. Ontvankelijkheid
Het beroep werd tijdig ingediend (ontvangen op 27 januari 2025 na de beslissing van 20 januari 2025, bezorgd op 21 januari 2025). Het werd op de vereiste wijze ingediend en voldoende gemotiveerd. Het beroep is ontvankelijk.
4.2. Gegrondheid
4.2.1 Algemene Principes
- Een individueel bijzonder veiligheidsregime kan worden opgelegd wanneer een gedetineerde een voortdurende bedreiging vormt voor de veiligheid en andere maatregelen ontoereikend zijn. Dit kan enkel voor de strikt noodzakelijke tijd.
- Een voorstel tot plaatsing moet vergezeld gaan van een medisch advies over de verenigbaarheid van het regime met de gezondheidstoestand van de gedetineerde.
- Hernieuwing van het regime vereist een voorafgaand verzoek van de directeur, vergezeld van een psycho-medisch verslag én een medisch advies over de verenigbaarheid met de gezondheidstoestand.
- De beroepscommissie benadrukt het belang van zowel een psycho-medisch verslag als een medisch advies, vooral bij psychisch kwetsbare gedetineerden, verwijzend naar rechtspraak van het EHRM (artikel 3 EVRM) over de impact van detentieomstandigheden op de mentale gezondheid.
- De beroepscommissie citeert het CPT (21e Jaarverslag) dat stelt dat medisch personeel nooit mag deelnemen aan het besluitvormingsproces met betrekking tot eenzame opsluiting, behalve om medische redenen. De taak van artsen is zich te beperken tot het beoordelen van de verenigbaarheid met de gezondheidstoestand en eventuele aanpassingen voor te stellen.
4.2.2 Toepassing op de Situatie van de Beroepsindienster
- De beroepscommissie stelt vast dat de beroepsindienster, hoewel niet-geïnterneerd, als psychisch kwetsbaar wordt beschouwd, zoals blijkt uit de beslissing tot hernieuwing en het verweer van de directrice-generaal die spreekt van "psychotisch gedragspatroon" en "waanstoornis".
- De beroepsindienster weigerde een consultatie met de psychiater. De directrice-generaal erkent dit recht, maar stelt dat dit de arts niet ontslaat van zijn plicht een psycho-medisch verslag op te maken.
- De beroepscommissie stelt vast dat de geneesheer-psychiater in zijn verslag van 7 januari 2025, gevraagd door de directeur, oordeelde dat de beroepsindienster een "Waanstoornis" heeft.
- Cruciaal punt: De geneesheer-psychiater ging verder dan een beoordeling van de verenigbaarheid van het voorgestelde regime met de gezondheidstoestand. Hij gaf advies over de wenselijkheid en noodzaak van specifieke regimebeperkingen:
- Uitsluiting van activiteiten: "Risico op agressie. Geen ziekte-inzichten"
- Glasbezoek: "Gevaar voor agressie"
- Geen scherpe voorwerpen/vuur: "Veiligheid van derden"
- Monocel: "Monocel aangewezen owv psychische problematiek"
- Volgens de beroepscommissie heeft de geneesheer-psychiater hierdoor zijn bevoegdheid overschreden door advies te geven over veiligheidsgerelateerde restricties, wat de taak van het medisch personeel overschrijdt en in strijd is met de principes zoals uiteengezet door het CPT.
5. Besluit van de Beroepscommissie
De beroepscommissie verklaart het beroep ontvankelijk en gegrond. De beslissing tot hernieuwing van het individueel bijzonder veiligheidsregime van 20 januari 2025 wordt vernietigd omdat de geneesheer-psychiater zijn bevoegdheid heeft overschreden bij het opstellen van zijn advies door zich uit te spreken over de wenselijkheid en noodzaak van specifieke veiligheidsmaatregelen in plaats van zich te beperken tot de verenigbaarheid van het voorgestelde regime met de gezondheidstoestand van de gedetineerde.
6. Belangrijkste Citaten
- "Een beslissing tot plaatsing in een individueel bijzonder veiligheidsregime kan, overeenkomstig artikel 118, § 7, derde lid Basiswet slechts worden hernieuwd mits een voorafgaand verzoek van de directeur. Dit verzoek moet vergezeld zijn van een psycho-medisch verslag. Volgens datzelfde artikel kan een plaatsing in een individueel bijzonder veiligheidsregime ook enkel maar worden hernieuwd “mits een voorafgaand verzoek van de directeur, vergezeld van een psycho-medisch verslag, en met inachtneming van de bepalingen van §§ 1 tot 4”. Dit impliceert volgens de beroepscommissie dat er én een psycho-medisch verslag dient te zijn én een medisch advies met betrekking tot de verenigbaarheid van de nadere regels van het voorgestelde regime met de gezondheidstoestand van de gedetineerde."
- "Het CPT is van oordeel dat medisch personeel nooit zou moeten deelnemen aan enige stap in het besluitvormingsproces met betrekking tot het opleggen van een eenzame opsluiting, behalve wanneer deze maatregel wordt opgelegd om medische redenen"
- "Uit geen enkele wettelijke bepaling blijkt volgens de beroepscommissie dat de geneesheer-psychiater een advies mag uitbrengen over de wenselijkheid van of de noodzaak aan bepaalde regime-inperkingen, noch dat hij deel mag uitmaken van het besluitvormingsproces in het kader van het opleggen of hernieuwen van een individueel bijzonder veiligheidsregime."
- "In dit dossier heeft de geneesheer-psychiater naar het oordeel van de beroepscommissie zijn bevoegdheid overschreden."
7. Gevolgen
De beslissing van de directrice-generaal tot hernieuwing van het individueel bijzonder veiligheidsregime is vernietigd. Dit betekent dat het regime zoals hernieuwd op 20 januari 2025 niet langer van kracht is. De penitentiaire administratie zal een nieuwe beslissing moeten nemen, rekening houdend met de vaststellingen van de beroepscommissie met betrekking tot de rol van het medisch advies.
