Europees Advocatenverdrag moet advocaten nog beter beschermen

 Bron: https://www.mr-online.nl/europees-advocatenverdrag-moet-advocaten-nog-beter-beschermen/

Het Advocatenverdrag (‘Council of Europe Convention for the Protection of the Profession of Lawyer’) richt zich op het recht om het beroep van advocaat uit te oefenen. Het verdrag regelt de professionele rechten van advocaten, waaronder het recht op vertrouwelijke communicatie met cliënten. Daarnaast benadrukt het verdrag het belang van de vrijheid van meningsuiting en professionele discipline voor advocaten.

Verdrag

Samenvatting AI

Overzicht:

Het gepresenteerde document betreft het ontwerp van een Verdrag van de Raad van Europa dat specifiek gericht is op het versterken van de bescherming van het beroep van advocaat en het recht om dit beroep onafhankelijk en zonder discriminatie, ongepaste belemmering of inmenging, aanvallen, bedreigingen, intimidatie of pesterijen uit te oefenen. Het Verdrag erkent de fundamentele rol die advocaten en hun beroepsverenigingen spelen in het handhaven van de rechtsstaat, het waarborgen van toegang tot de rechter en het beschermen van mensenrechten en fundamentele vrijheden. Het komt voort uit de zorg dat advocaten steeds vaker worden blootgesteld aan aanvallen en belemmeringen.

Belangrijkste Thema's en Ideeën:

1. Doel van het Verdrag (Artikel 1):

• Het primaire doel is het versterken van de bescherming van het beroep van advocaat en het recht om dit beroep uit te oefenen "met onafhankelijkheid en zonder discriminatie, ongepaste belemmering of inmenging, of te worden blootgesteld aan aanvallen, bedreigingen, intimidatie of pesterijen."
• Er wordt een specifiek mechanisme ingesteld om een effectieve implementatie van de bepalingen door de Partijen te waarborgen.

1. Toepassingsgebied (Artikel 2):

• Het Verdrag is van toepassing op de professionele activiteiten van advocaten en van hun beroepsverenigingen.
• Bepaalde bepalingen (Artikelen 5 tot 9) zijn ook van toepassing op advocaten die, onder hun thuistitel, juridisch advies, bijstand of vertegenwoordiging verlenen in een Partij, mits voldaan is aan bepaalde voorwaarden (verklaring door een andere Partij of volgens het nationale recht, EU-recht of internationale overeenkomsten).
• Bepalingen met betrekking tot professionele rechten, vrijheid van meningsuiting en beschermende maatregelen zijn ook van toepassing op personen die (ten onrechte) zijn geweigerd, ingetrokken of geschorst als advocaat, en op personen die door een internationale rechter of tribunaal als bekwaam zijn erkend.
• Bepaalde bepalingen zijn ook van toepassing op personen die door advocaten zijn aangesteld of ingehuurd om hen bij te staan bij hun professionele activiteiten.

1. Definities (Artikel 3):

• Belangrijke definities worden gegeven voor termen zoals "advocaat", "cliënt", "potentiële cliënt", "beroepsvereniging", "professionele activiteiten van advocaten", "professionele activiteiten van beroepsverenigingen" en "publieke autoriteiten".
• "Voorgeschreven door de wet" en "noodzakelijk in een democratische samenleving" worden begrepen in de zin van het Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden zoals geïnterpreteerd door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

1. Beroepsverenigingen (Artikel 4):

• Partijen moeten ervoor zorgen dat beroepsverenigingen onafhankelijke, zelfbesturende organen zijn. Verkiezingen van uitvoerende organen moeten plaatsvinden zonder externe inmenging.
• Beroepsverenigingen moeten in staat zijn om:
• Belangen van advocaten en het beroep te behartigen.
• De onafhankelijkheid van advocaten en hun rol in de samenleving te bevorderen en te verdedigen.
• Professionele gedragsnormen op te stellen en de naleving ervan te bevorderen.
• Toegang tot het beroep en permanente educatie te bevorderen.
• Samen te werken met andere organisaties op juridisch gebied.
• Het welzijn van advocaten te bevorderen en hen bij te staan waar nodig.
• Partijen moeten ervoor zorgen dat beroepsverenigingen tijdig en effectief worden geraadpleegd over voorgestelde wijzigingen in wetgeving en regels die van invloed zijn op de professionele activiteiten van advocaten.
• De vereiste om tot een beroepsvereniging te behoren, mag advocaten niet beletten andere verenigingen op te richten ter bevordering van hun professionele belangen.

1. Toegang tot het beroep (Artikel 5):

• Toelating, voortgezette bevoegdheid en hernieuwing van de vergunning om als advocaat te praktiseren, moeten voorgeschreven zijn door de wet en gebaseerd zijn op objectieve, relevante en transparante criteria die worden toegepast via een eerlijk proces.
• Discriminatie op grond van de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is niet toegestaan.
• Beslissingen hieromtrent moeten worden genomen door een beroepsvereniging of ander onafhankelijk orgaan en moeten kunnen worden aangevochten voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter of tribunaal.

1. Professionele rechten van advocaten (Artikel 6):

• Partijen moeten ervoor zorgen dat advocaten kunnen:
• Juridisch advies, bijstand en vertegenwoordiging bieden, inclusief ter verdediging van mensenrechten.
• Cliënten aanvaarden of weigeren en de cliëntrelatie beëindigen.
• Prompt en effectieve toegang hebben tot hun cliënten en potentiële cliënten, ook wanneer deze van hun vrijheid zijn beroofd.
• Erkend worden als personen die bevoegd zijn om te adviseren en te vertegenwoordigen.
• Effectieve toegang hebben tot relevante materialen in het bezit van publieke autoriteiten, rechtbanken en tribunalen.
• Effectieve toegang hebben tot en communicatie met rechtbanken en tribunalen.
• Verzoekschriften indienen namens hun cliënten.
• Effectief deelnemen aan procedures namens hun cliënten.
• Het publiek informeren over hun diensten.
• Advocaten mogen geen civiele of strafrechtelijke aansprakelijkheid oplopen voor verklaringen te goeder trouw gedaan in het kader van procedures namens hun cliënten.
• Advocaten moeten:
• Privé juridisch advies kunnen geven aan cliënten in persoon.
• Vertrouwelijk kunnen communiceren met hun cliënten op elke manier en in elke vorm.
• Niet verplicht zijn informatie of materiaal te onthullen dat zij van cliënten hebben ontvangen, noch mededelingen met hen, noch materiaal dat in verband daarmee is opgesteld. Dit geldt voor het beroepsgeheim.
• Beperkingen op deze rechten zijn alleen toegestaan indien "voorgeschreven door de wet" en "noodzakelijk in een democratische samenleving".
• Advocaten mogen geen negatieve gevolgen ondervinden door te worden geïdentificeerd met hun cliënten of hun zaak.

1. Vrijheid van meningsuiting (Artikel 7):

• Advocaten hebben het recht het publiek te informeren over zaken met betrekking tot de zaken van hun cliënten, onderworpen aan wettelijke beperkingen die noodzakelijk zijn in een democratische samenleving en voortvloeien uit professionele verantwoordelijkheden, de eisen van de rechtspleging en respect voor privéleven.
• Advocaten (individueel en collectief) en beroepsverenigingen hebben het recht de rechtsstaat en de naleving ervan te bevorderen, deel te nemen aan openbare discussies over juridische kwesties, gerechtelijke beslissingen, toegang tot de rechter, bescherming van mensenrechten en hervormingsvoorstellen te doen.

1. Discipline (Artikel 8):

• Gronden voor disciplinaire maatregelen tegen advocaten moeten uitsluitend gebaseerd zijn op professionele gedragsnormen die zijn voorgeschreven door de wet en consistent zijn met de rechten en vrijheden in het EVRM.
• Disciplinaire procedures moeten:
• Worden gevoerd voor een onafhankelijk en onpartijdig disciplinair comité, een onafhankelijke en onpartijdige autoriteit, of een onafhankelijke en onpartijdige rechter of tribunaal.
• Spoedig worden afgehandeld.
• In overeenstemming zijn met de vereisten voor een eerlijk proces (Artikel 6 EVRM) en het recht op bijstand door een advocaat naar keuze.
• Kunnen worden aangevochten voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter of tribunaal.
• Disciplinaire sancties moeten de beginselen van legaliteit, non-discriminatie en proportionaliteit respecteren. Een verbod op het uitoefenen van het beroep mag alleen worden opgelegd voor de ernstigste schendingen.

1. Beschermende maatregelen (Artikel 9):

• Advocaten moeten, onder voorbehoud van wettelijke beperkingen die noodzakelijk zijn in een democratische samenleving, kunnen beschikken over:
• Toegang tot een advocaat naar keuze bij vrijheidsbeneming.
• De mogelijkheid om hun beroepsvereniging zonder onnodige vertraging te informeren over hun vrijheidsbeneming.
• De aanwezigheid van een onafhankelijke advocaat of een vertegenwoordiger van hun beroepsvereniging tijdens huiszoekingen of de inbeslagname/kopiëren van documenten of gegevens (behalve wanneer er geen onderzoek van de documenten of gegevens plaatsvindt).
• Informatie over hun rechten in geval van vrijheidsbeneming, huiszoeking of inbeslagname.
• Er moeten passende waarborgen zijn bij inspecties of andere maatregelen in het kader van toezicht op het beroep.
• Beroepsverenigingen moeten in staat zijn de rechten in het Verdrag te beschermen, onder meer door:
• Effectieve toegang te hebben tot vrijheidsbenomen advocaten (op hun verzoek).
• Zonder onnodige vertraging te worden geïnformeerd over gevallen van aanvallen op of moorden van advocaten, indien er reden is om aan te nemen dat dit verband houdt met hun professionele activiteiten.
• De mogelijkheid te hebben zittingen bij te wonen in procedures tegen advocaten indien er reden is om aan te nemen dat dit verband houdt met hun professionele activiteiten.
• Partijen moeten ervoor zorgen dat advocaten en hun beroepsverenigingen hun professionele activiteiten kunnen uitoefenen zonder doelwit te zijn van enige vorm van fysieke aanval, bedreiging, intimidatie of pesterijen, noch van enige ongepaste belemmering of inmenging.
• Partijen mogen zelf geen dergelijk gedrag vertonen.
• Partijen moeten een effectief onderzoek instellen naar dergelijk gedrag indien er reden is om aan te nemen dat dit een strafbaar feit oplevert.
• Partijen moeten zich onthouden van maatregelen of praktijken die de onafhankelijkheid en zelfbesturing van beroepsverenigingen ondermijnen.

1. Monitoring mechanisme (Hoofdstuk III):

• Er wordt een Groep van Experts ter Bescherming van het Beroep van Advocaat (GRAVO) opgericht om de implementatie van het Verdrag door de Partijen te monitoren (Artikel 10).
• GRAVO zal bestaan uit 8 tot 12 leden, gekozen uit kandidaten die door de Partijen zijn voorgedragen. De leden worden gekozen op basis van transparantie, professionele ervaring, verschillende rechtssystemen en gender- en geografisch evenwicht. Leden zitten in hun individuele capaciteit en zijn onafhankelijk en onpartijdig.
• Er wordt ook een Comité van Partijen opgericht, samengesteld uit vertegenwoordigers van de Partijen (Artikel 11).
• De procedure voor evaluatie (Artikel 12) omvat rondes, het ontvangen van informatie van Partijen, NGO's, maatschappelijke organisaties, beroepsverenigingen en nationale mensenrechteninstellingen.
• Landenbezoeken kunnen worden georganiseerd indien de informatie onvoldoende is of in urgente gevallen. Tijdens bezoeken genieten delegaties bewegingsvrijheid, contact met autoriteiten, de mogelijkheid om privépersonen te interviewen en toegang tot relevant materiaal.
• GRAVO stelt een rapport op met analyse en suggesties, dat wordt voorgelegd aan de Partij voor commentaar. Het uiteindelijke rapport en de conclusies worden openbaar gemaakt.
• Het Comité van Partijen kan aanbevelingen doen aan Partijen op basis van de GRAVO-rapporten.
• Een urgente procedure (Artikel 13) is voorzien indien er betrouwbare informatie is die wijst op situaties die onmiddellijke aandacht vereisen om ernstige schendingen te voorkomen of te beperken. Dit kan leiden tot een speciaal rapport of een onderzoek, inclusief een bezoek met instemming van de Partij. De bevindingen kunnen worden overgemaakt aan verschillende organen van de Raad van Europa en openbaar worden gemaakt.
• GRAVO kan meningen aannemen over de implementatie van het Verdrag (Artikel 14).
• Het Comité van Ministers en de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa worden periodiek geïnformeerd (Artikel 15).

1. Verhouding tot andere internationale instrumenten (Hoofdstuk IV, Artikel 16):

• Het Verdrag laat de rechten en verplichtingen uit andere internationale instrumenten onverlet, mits deze een grotere bescherming bieden voor het recht van advocaten om hun beroep vrij uit te oefenen.
• Partijen kunnen bilaterale of multilaterale overeenkomsten sluiten om de bepalingen van het Verdrag aan te vullen of te versterken.

1. Slotbepalingen (Hoofdstuk V, Artikelen 17-23):

• Het Verdrag staat open voor ondertekening door de lidstaten van de Raad van Europa, niet-lidstaten die hebben deelgenomen aan de uitwerking, en de Europese Unie (Artikel 17).
• Het treedt in werking na ratificatie, acceptatie of goedkeuring door acht ondertekenaars, waaronder ten minste zes lidstaten van de Raad van Europa.
• Niet-lidstaten van de Raad van Europa kunnen na de inwerkingtreding worden uitgenodigd om toe te treden (Artikel 18). Toetredende Partijen die geen lid zijn van de Raad van Europa dragen bij aan de financiering van GRAVO en het Comité van Partijen.
• Partijen kunnen de toepassing van het Verdrag specificeren op een bepaald grondgebied (Artikel 19).
• Partijen moeten bij ondertekening of ratificatie middels een verklaring de professionele titels aangeven die onder het toepassingsgebied vallen (Artikel 20).
• Wijzigingen aan het Verdrag zijn mogelijk (Artikel 21).
• Opzegging van het Verdrag is mogelijk middels kennisgeving (Artikel 22).
• De Secretaris-Generaal van de Raad van Europa is verantwoordelijk voor kennisgevingen betreffende het Verdrag (Artikel 23).

1. Voorrechten en immuniteiten (Appendix, Artikel 10):

• Leden van GRAVO en andere leden van landenbezoekdelegaties genieten voorrechten en immuniteiten om de onafhankelijke uitoefening van hun functies te waarborgen.
• Dit omvat immuniteit van persoonlijke arrestatie, detentie en juridische procedures voor handelingen verricht in officiële hoedanigheid, vrijstelling van reisbeperkingen en registratieverplichtingen, faciliteiten bij douane- en valutacontrole, en de onschendbaarheid van documenten.
• Immuniteiten worden verleend in het belang van GRAVO en kunnen worden opgeheven door de Secretaris-Generaal indien dit de rechtsgang niet belemmert en het belang van GRAVO niet schaadt.

Samenvattende Citaten:

• "Considering the need to strengthen the international legal framework to ensure the freedom to practise the profession of lawyer" (Preambule)
• "The purpose of this Convention is to strengthen the protection of the profession of lawyer and the right to practise this profession with independence and without discrimination, improper hindrance or interference, or being subjected to attacks, threats, harassment or intimidation." (Artikel 1, lid 1)
• "Parties shall ensure that lawyers can... have prompt and effective access to their clients and prospective clients, even when they are deprived of liberty;" (Artikel 6, lid 1 c)
• "Parties shall ensure that lawyers... can communicate confidentially with their clients or prospective clients, by whatever means and in whatever form such communication may take place;" (Artikel 6, lid 3 b)
• "Parties shall ensure that lawyers... are not required to disclose, surrender or give evidence regarding any information or material received, whether directly or indirectly, from clients or prospective clients, as well as any exchanges with them, and any material prepared in connection with either those exchanges or the conduct of legal proceedings on their behalf." (Artikel 6, lid 3 c)
• "Parties shall ensure that lawyers do not suffer adverse consequences as a result of being identified with their clients or their clients’ cause." (Artikel 6, lid 5)
• "Parties shall ensure that the national legal and regulatory framework guarantees that professional associations are independent, self-governing bodies." (Artikel 4, lid 1)
• "Parties shall ensure that lawyers and their professional associations are able to carry out their professional activities... without being the target of: i. any form of physical attack, threat, harassment or intimidation; or ii. any improper hindrance or interference;" (Artikel 9, lid 4 a)
• "Parties... shall conduct an effective investigation into the occurrence of conduct specified by sub-paragraph a of this paragraph where there is reason to believe this may amount to a criminal offence." (Artikel 9, lid 4 c)
• "The Group of Experts on the Protection of the Profession of Lawyer (hereinafter referred to as GRAVO) shall monitor the implementation of this Convention by the Parties." (Artikel 10, lid 1)

Belangrijke Factoren:

• Het Verdrag is een reactie op de groeiende bezorgdheid over aanvallen en belemmeringen waarmee advocaten worden geconfronteerd.
• Het legt de nadruk op de onafhankelijkheid van advocaten en beroepsverenigingen.
• Het bevat gedetailleerde bepalingen over de professionele rechten van advocaten, inclusief cruciale aspecten zoals toegang tot cliënten, vertrouwelijkheid en bescherming tegen identificatie met de cliënt.
• Het voorziet in een robuust monitoring mechanisme (GRAVO) met evaluatieprocedures, landenbezoeken en een urgente procedure.
• Het respecteert en bouwt voort op bestaande internationale instrumenten, met name het EVRM.
• De inwerkingtreding vereist ratificatie door acht staten, waarvan ten minste zes lidstaten van de Raad van Europa.

Dit ontwerp Verdrag vertegenwoordigt een significante stap in het versterken van de juridische bescherming voor advocaten in de lidstaten van de Raad van Europa en andere ondertekenaars, erkennende hun cruciale rol in het functioneren van de rechtsstaat.