Het Europese Hof van Justitie heeft een belangrijke
uitspraak gedaan over hoe landen, zoals Italië, bepalen of een ander land een
'veilig land van herkomst' is voor mensen die internationale bescherming
(asiel) zoeken.
Hier zijn de belangrijkste punten heel eenvoudig uitgelegd:
- Wat
is een 'veilig land van herkomst'?
- Dit
betekent dat een land door een EU-lidstaat (zoals Italië) wordt
aangemerkt als een plek waar mensen geen gevaar lopen en voldoende
bescherming krijgen.
- Als
iemand uit zo'n 'veilig' land komt, kan zijn of haar asielaanvraag sneller
worden behandeld, soms zelfs al aan de grens.
- Wat
was het probleem in dit geval?
- Italië
had Bangladesh aangewezen als een 'veilig land van herkomst' via een wet.
- Twee
mensen uit Bangladesh werden gered door Italiaanse autoriteiten op zee en
naar een detentiecentrum in Albanië gebracht, onder Italiaanse
bevoegdheid, om daar hun asielaanvraag in te dienen.
- Hun
aanvraag werd snel afgewezen omdat Bangladesh 'veilig' was.
- De
rechter in Rome die deze zaak behandelde, maakte zich zorgen. De
Italiaanse wet die Bangladesh als veilig bestempelde, legde namelijk niet
uit op welke informatie die beslissing was gebaseerd.
- Dit
betekende dat zowel de asielaanvragers als de rechter niet konden
controleren of Bangladesh wel echt veilig was, en of de beslissing
van Italië wel klopte.
- Wat
heeft het Europese Hof nu besloten?
- Landen
mogen een wet gebruiken om een land 'veilig' te verklaren, dat is
prima.
- **MAAR,
het is cruciaal dat een rechter die beslissing doeltreffend kan
controleren.
- De
asielaanvrager én de rechter moeten toegang hebben tot de informatie en
bronnen waarop de beslissing is gebaseerd. Dit is heel belangrijk,
zodat de aanvrager zijn rechten kan verdedigen en de rechter zijn werk
goed kan doen.
- De
rechter mag ook zelf informatie verzamelen, maar moet dan wel
controleren of die informatie betrouwbaar is en beide partijen (de
asielzoeker en de overheid) de kans geven hierop te reageren.
- Een
land mag niet als 'veilig' worden aangewezen als het niet zijn hele
bevolking voldoende bescherming biedt. Het is dus niet toegestaan om
een land veilig te noemen als bepaalde groepen mensen daar nog steeds
gevaar lopen.
- Een
nieuwe Europese regel die uitzonderingen toestaat voor duidelijk
identificeerbare groepen mensen, treedt pas op 12 juni 2026 in werking
(of eerder, als de EU dat besluit). Tot die tijd is het dus 'alles of
niets': een land is veilig voor iedereen of voor niemand.
- Wat
betekent dit voor de zaak in Italië?
- Het
Europese Hof heeft niet de zaak van de Bangladeshi mensen zelf beslist.
- Het
Hof heeft de Italiaanse rechter duidelijkheid gegeven over hoe de
Europese regels geïnterpreteerd moeten worden.
- De
Italiaanse rechter moet nu de zaak verder afhandelen, rekening houdend
met de uitleg van het Hof. Deze uitspraak is ook bindend voor andere
nationale rechters die met soortgelijke problemen te maken krijgen.
